پ ) ادامه ی مبحث ناکثین در دوران خلافت کوتاه امام علی ع 

    همانگونه که در مبحث قاسطین گذشت؛ با همراهی نکردن افرادی همچون سعدبن ابی وقاص، عبدالله بن عمر بن خطاب، محمدبن مسلمه انصاری، اسامه بن زید و عقبه بن عامر؛ « طلحه و زبیر نیز از علی اجازه گرفتند تا حج گزارند. علی ع نیز به آنان اجازه داد. (از سوی دیگر) عایشه همسر رسول گرامی اسلامی نیز پیش از قتل عثمان و البته هنگام محاصره ی خانه ی وی به قصد عمره به مکه رفته بود. که پس از اتمام آن در همانجا ماند تا اینکه طلحه و زبیر به او پیوستند.[1] »

    در واقع حضرت علی ع با عموم مردم و بدون همراهی یا حضور این تعداد افراد بیعت کننده[2] به سوی عراق حرکت کرد.

ت )جنگ جمل

    « چون زبیر و طلحه و عایشه حج (عمره ی) خود را گزاردند، در مورد کشته شدن عثمان به رایزنی پرداختند و زبیر و طلحه به عایشه گفتند: اگر از ما اطاعت کنی به خون خواهی عثمان می پردازیم.

عایشه گفت: خون او را از چه کسی مطالبه می کنید؟

گفتند: آنان مردمی شناخته شده اند که اطرافیان و روسای یاران علی ع هستند. تو با ما بیرون بیا تا با کسانی از مردم حجاز که پیرو ما هستند به بصره برویم و چون مردم بصره ترا ببینند همگان و به صورت اتفاق همراه تو خواهند بود.

عایشه پذیرفت و با ایشان بیرون آمد و مردم از چپ و راست بر گرد او بودند. »[3]

    « حضرت علی ع به هنگام حرکت از مدینه به سوی کوفه از این امر آنان با خبر شد پس به همراهان خود گفت که آنها قصد بصره کرده اند و چون به آنجا برسند، تمام مردم با ایشان بیعت خواهند کرد. بنابراین پس از رایزنی با همراهان مسیر کوفه به بصره تغییر یافت. اما پیش از رسیدن آنان؛ عایشه و طلحه و زبیر و همراهانشان زودتر به بصره رسیده بودند و لذا عموم مردم بصره به جز بنی سعد با آنان بیعت کردند. در این جا علی ع نخست هاشم بن عتبه بن ابی وقاص و سپس فرزندش حسن را همراه عمار بن یاسر به کوفه گسیل داشت. به محض ورود آنها ابوموسی اشعری که در کوفه بود در مسجد میان مردم می نشست و ضمن سخن مرتبط با فتنه و تبعات آن از مردم می خواست که از او اطاعت کنند تا پناهگاه اعراب شوند و مظلومان به آنان پناه آورند و درماندگان در پناهشان ایمن شوند و[4] ... خلاصه حسن ابن علی ع و عمار یاسر در این حین به آنجا رسیدند و گروه بسیار مردم را دیدند و سپس با دستور امام حسن ع و خروج ابوموسی اشعری از مسجد؛ آن دو بر فراز منبر رفتند و امام حسن ع مردم را برای پیکار و حرکت دعوت کرد. حجربن عدی کندی از بزرگان و فضلای کوفه اعلام آمادگی کرد و سپس مردم هم از هر سو اینگونه عمل کردند و روز بعد بهمراه امام حسن ع حرکت نموده و در ذیقار به علی ع پیوستند. علی ع نیز با آنان راه افتاد تا به بصره رسیدند...» [5]

    « بدنبال این امر ابتدا او و سپس طلحه و زبیر با شنیدن ورود علی ع به بصره؛ لشکرهای خود را آراستند و فرماندهان را مشخص نمودند و ... » [6]

    « علی ع برابر روش خود ابتدا فرستادگانی را نزد مردم بصره فرستاد و آنان را به اطاعت و پیروی خواند و چون از آنان پاسخی نشنید لذا بر آنان حمله کردند. عایشه در این بین در هودج روی شتر نشسته و پیشاپیش بصریان بود... »[7]

    « زبیر در دو جا از کار خود به شک و تردید افتاد؛ یکی آنجا که عمار یاسر را همراه علی ع دید و به یاد این سخن پیامبر ص افتاد که فرموده بود: حق همراه عمار است و به عمار فرموده بود ترا گروه ستمگر خواهند کشت. و در جای دیگر آنجا بود که علی ع به او پیام داده بود تا وی را دیدار کند و چون به هم نزدیک شدند علی ع با سوگند دادن او به خداوند یکتا گفت: آیا روزی را به خاطر می آوری که دستمان در دست یکدیگر بود و به حضور پیامبر ص رسیدیم و آن حضرت از تو پرسید آیا علی را دوست داری؟ و این که تو در پاسخ گفتی بلی و آن حضرت گفت که اما تو با او جنگ و نسبت به او ستم خواهی کرد؟ زبیر باز جواب داد بلی به یاد دارم. پس از آن زبیر با ترک صحنه ی نبرد به بصره بازگشت تا از آن سوی به حجاز برود. از سوی دیگر طلحه هم با پی بردن به بازگشت زبیر، تصمیم به بازگشت گرفت اما توسط مروان بن حکم در همان نبردگاه کشته شد. از سوی دیگر زبیر نیز عاقبت پس از خروج از بصره توسط فردی به نام عمروبن جرموز در هنگام گذاشتن نماز کشته شد[8] و هنگامی که او شمشیر زبیر را نزد حضرت علی ع برد؛ آن حضرت به وی مژده ی آتش را داد[9]... »[10]

 « باری؛ جنگی که شروع شده بود با فراز و نشیب هایش به لحاظ غالب و مغلوب شدنهای مقطعی و گذرای دو طرف ادامه پیدا کرد. هر دو لشکر سرسختانه کارزار می کردند و بنابراین افراد بسیاری از دو سو کشته و زخمی شدند. در این میان به هودج عایشه که سوار بر شتر بود نیز تیر بسیار رسیده بود. هودجی که برخوردار از صفحات آهنی بود و ...» [11]

    «... حضرت علی ع با دیدن اجتماع مردم بصره پیرامون شتر عایشه ناگاه تدبیری جنگی کرد و به بزرگان سپاه گفت: اینان ( بصریان ) تا هنگامی که این شتر برابرشان پا برجاست پایداری می کنند ولی اگر شتر از پای در آید هیچکس پایداری نخواهد کرد. این نقشه طی یورشی از سوی برخی فرماندهان و نامداران لشکر علی ع عملی شد و با ضربت اعین بن ضبیعه؛ پاهای شتر قطع به نحوی که شتر همراه هودج عایشه که داخل آن بود سرنگون شد و بر زمین افتاد و این جا بود که جنگ با پیروزی سپاه علی ع بر جملی ها پایان پذیرفت ... و عایشه هم به فرمان حضرت علی ع توسط برادرش محمد بن ابابکر به مدینه بازگردانده شد. »[12] .